Lễ hội chọi dê thường được tổ chức vào mùa xuân, gắn liền với những lễ hội truyền thống như lễ Gầu Tào, lễ Lồng Tồng của người Mông… và thường được tổ chức ở các xã có truyền thống nuôi dê như xã Lũng Cú, Lũng Táo, Sính Lủng…

Trong suốt cuộc mưu sinh trên núi cao, con dê luôn là con vật giúp đồng bào thoát nghèo, làm giàu. Con dê dễ nuôi, dễ chăn thả và phù hợp với địa bàn sống của cư dân nơi đây. Vì thế, hội chọi dê hằng năm là dịp để khẳng định thành quả lao động của đồng bào sau một năm lao động vất vả. Đây cũng là dịp để đồng bào chia sẻ với nhau kinh nghiệm chăn nuôi dê và gia súc để mùa sau có được thành quả lớn hơn.
Lễ hội còn là dịp để đồng bào các dân tộc nơi đây thể hiện tinh thần đoàn kết khi họ cùng nhau sinh sống trên một địa bàn, một rẻo đất.

Để chuẩn bị cho giải đấu chủ dê đã phải chăm chút cho những con dê của mình suốt một năm, những con dê được chọn phải có tuổi đời 3 năm trở lên, thể lực tốt, thân hình lực lưỡng, có râu dài, sừng cao, giống tốt nhất và phải có nguồn gốc rõ ràng, sống tại địa phương và được các cán bộ thú y thẩm định kĩ lưỡng tuyệt đối không mang dịch bệnh. Từ đó, người dân sẽ chọn ra những con dê to khỏe và đẹp nhất làm con đầu đàn có vai trò bảo vệ đàn dê, duy trì nòi giống.

Trước khi vào trận đấu, mỗi “đấu sĩ” dê đều có số báo danh, tham gia thi đấu ở các hạng cân và theo thể thức loại trực tiếp, để chọn chú dê khoẻ nhất vào chung kết.
Không quá mạnh mẽ như những cuộc trọi trâu, quyết liệt như những trận đấu ngựa, chọi dê có vẻ nhẹ nhàng nhưng không kém phần hấp dẫn. Những chú dê với những cặp sừng dài và nhọn đang đấu những cú nổ lửa. Tiếng lách cách của những cặp sừng dê va vào nhau sau mỗi pha giao đấu khiến cho người xem hò reo không ngớt. Những miếng hiểm như kẹp sừng, bẻ sừng, kẹp chân, quật ngã của những chú dê làm nóng không gian xới đấu. Một điểm đặc biệt ở những trận chọi dê đó là khả năng bị thương của những chú dê là rất thấp, vì vậy nó càng làm cho không khí hội thi thêm vui vẻ và sôi động hơn.

Cũng giống như các trò chơi khác được tổ chức trong các lễ hội, chọi dê không chỉ mang tính giải trí mà còn là lễ hội truyền thống mang ý nghĩa duy tâm nhằm mang lại may mắn cho những người chăn nuôi. Sau những trận đấu chọi căng thẳng, mãnh liệt và mệt mỏi, những chú dê dũng mãnh trong thi đấu lại trở về cuộc sống bình thường lại giữ dáng vẻ hiền lành, chăm chỉ. Điều này đã khuyến khích tinh thần trách nhiệm bảo vệ vật nuôi của bà con, giúp họ thấy được những vật nuôi không chỉ cho họ lợi ích kinh tế mà còn có thể giải trí, thỏa mãn đời sống tâm linh.
Hội chọi dê của đồng bào trên cao nguyên đá Đồng Văn mỗi dịp xuân về thể hiện sức sống đang trào dâng nơi địa đầu của Tổ quốc. Sức mạnh và tinh thần đoàn kết một lòng của đồng bào nơi đây hòa chung với sức xuân, sức sinh sôi nơi núi rừng này đang thấm vào lòng người…

TTXTDL (Theo: lehoicinet)