Nhắc đến chợ ở Bình Dương thì đa phần ai cũng sẽ nhớ đến chợ Thủ Dầu Một hay chợ Lái Thiêu vì sự sầm uất một thời cộng với lịch sử lâu đời đã gắn liền với những thăng trầm kể từ khi hình thành và phát triển của vùng đất Bình Dương này. Bên cạnh những cái tên trên thì Chợ Búng cũng là một cái tên không thể không nhắc đến khi nói đến những ngôi chợ lâu đời ở Bình Dương. Câu ca dao nói về chợ Búng có thể nhắc tới như :

"Đường đi cũng có suối khe
Muốn lên chợ Búng mà nghe huê tình."

Chợ Búng hiện tọa lạc ở đường ĐT 745 (tên khác là Cách Mạng Tháng 8) thuộc phường An Thạnh, thành phố Thuận An. Tuyến đường ĐT 745 cũng chính là quốc lộ 13 cũ trước đây, kết nối giữa hai đầu mối lớn giao thương lớn của tỉnh Bình Dương là chợ Lái Thiêu và chợ Thủ Dầu Một. Chợ Búng nằm ở giữa của con đường này, khoảng cách từ chợ Búng đi các chợ Thủ Dầu Một và Lái Thiêu đều gần như tương đương nhau, tầm 5 - 6 km. 

Nói về lịch sử của chợ Búng thì chợ có thể đã có từ năm 1903 (dựa theo năm ghi bên dưới tên chợ, cũng là năm người Pháp xây dựng nhà lồng chợ). Chợ có hình chữ nhật với diện tích hơn 400 m2 hướng ra đường quốc lộ 13 cũ. Bên kia đường là khoảng trống làm bến xe, có dãy tiệm quán hàng ăn bao bọc thành hình vòng cung. Đối diện với chợ ở khu đó là quán cơm Xã Hội nằm ven bờ rạch, nay là trụ sở lực lượng an ninh trật tự. Chợ có hai nhà lồng riêng biệt. Phía sau là khu chợ lộ thiên, người buôn bán tự che dù. Hai bên hông chợ người ta sử dụng vỉa hè, nhà ở hai dãy phố để buôn bán. . Còn về tên Búng thì hiện tại cũng có rất nhiều giả thuyết về tên gọi này như sau: 

+ Thuyết thứ nhất, tác giả Huỳnh Công Tín định nghĩa Búng là “Một đoạn sông, kênh phình ra và sâu hoặc chỗ lõm sâu ở ngã ba sông, ngã tư kênh”. 

+ Thuyết thứ hai dựa theo cách giáo xứ Búng giải nghĩa Búng là “Vùng đất họ đạo Búng và Bình Sơn ngày nay là vùng đất xưa kia ngập nước, không trồng trọt được”. 

+ Thuyết thứ ba cho rằng: “Xưa gọi là chợ Bưng, vì đây đúng là vùng đất bưng, người Pháp viết trên bản đồ là Bung, nên người Việt đọc thành Búng”. 

+ Thuyết khác :

Một thuyết khác cho rằng: “Búng là do cách phát âm sai của Bún (món ăn của người Việt)”. Theo cách lý giải này, bởi do chính quyền thực dân Pháp ghi chú từ Bún bằng chữ quốc ngữ không chính xác. Đây cũng là cách hiểu phổ biến nhất của đại đa số người dân hiện nay, theo họ vùng này tập trung khá nhiều lò làm và bán bún. Lại có cách giải thích khác: “Búng là búng nước (ria) tức là cái vịnh nhỏ và cạn của một con sông hay một dòng nước”.

Theo “Địa chí tỉnh Sông Bé” do học giả Trần Bạch Đằng (chủ biên) có lí giải: “Vùng nước đọng, chảy chậm mà sâu, gọi là Búng. Danh từ chung ấy trở thành tên riêng của con rạch thơ mộng, gần thị xã Thủ Dầu Một, tiêu biểu cho sinh hoạt ở ven sông, khí hậu trong lành, để giao lưu”. Vì gần nơi nước đọng, sâu dẫn nước từ rạch Tân Thới chảy vào sâu trong nội địa nên được gọi là búng. Đồng quan điểm đó, Tiến sĩ Lê Trung Hoa trong “Từ địa phương chỉ địa hình trong địa danh Nam Bộ” cho biết “Búng là vùng đất thuộc Bình Dương. Dòng sông Sài Gòn chảy xuống đến đây tạo thành một chỗ xoáy sâu nguy hiểm đối với ghe thuyền, chỗ đó gọi là Búng, sau thành tên vùng đất. 

Bên cạnh đó có nhiều thuyết khác lý giải tên "Búng" dựa trên nhiều phương diện khác nhau. Vẫn còn thiếu cơ sở vững chắc để có thể xác định thuyết nào là đúng nhất. Để biết thêm chi tiết hơn, bạn có thể tham khảo thêm bài viết chi tiết nói về địa danh Búng của tác giả Nguyễn Thanh Huy TẠI ĐÂY

Chợ Búng vào khoảng những năm 1910 - 1920 từng được xếp vào thị tứ hạng ba ngang với Bà Rịa, Hà Tiên, Tây Ninh. Chợ Búng cũng nổi tiếng với các hàng quán nổi tiếng vang danh. Nhờ các quán ăn này mà tên tuổi chợ Búng đã vang xa khắp cả Nam Kỳ lục tỉnh trước đây và ngày nay vẫn còn được nhớ như món bánh bèo bì, bún thịt nướng của tiệm Mỹ Liên, Ngọc Hương,… Chợ Búng xưa cũng là trung tâm mua bán gắn với vườn cây Lái Thiêu nổi tiếng từ xưa tới nay, là chợ đầu mối mua bán trái cây từ đây đi các nơi khác, nhất là vùng Gia Định. Ngày nay chợ Búng đã được xây cất lại khá khang trang, tịêm quán hai bên đường mọc lên san sát, nhưng giờ đây nó chỉ là một ngôi chợ có quy mô vừa nếu so với các chợ khác trong tỉnh, sự sầm uất vẫn còn nhưng không thể huy hoàng như thời xưa. Du khách đến Thuận An có thể ghé thăm chợ Búng để mua sắm, ăn uống và thuận tiện thì có thể ghé thăm Chùa Bà Thiên Hậu Chợ Búng cách đó chỉ vài bước chân. 

PXTDL - Huỳnh Trần Huy