Chùa sở dĩ có tên là chùa Ông bởi vì chùa thờ Quan Thánh Đế Quân (hay còn gọi là Quang Công, Quang Vân Trường) – một nhân vật lịch sử người Hoa sống ở thời Tam Quốc. Tuy nhiên, người dân địa phương quen gọi là chùa Ông Ngựa bởi vì trước sân chùa có miếu thờ tượng một con ngựa (còn gọi là tượng xích thố).

Được xây dựng vào năm 1868, ban đầu chỉ là một ngôi miếu nhỏ tên Thanh An cung về sau đổi thành Thanh An tự. Chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn tọa lạc tại vị trí như ngày nay.

Cổng chính được xây dựng theo kiểu cổ lầu, tầng trên được trang trí hình: tứ linh, mặt trăng, mặt trời, bát tiên…, các hình vẽ tái hiện lại các điển tích trong Tam quốc diễn nghĩa. Các họa tiết, hoa văn trang trí trên cổng được vẽ, chạm nổi công phu, tinh xảo. Riêng các con rồng trang trí trên nóc mái được ốp từ các mảnh gốm sứ rất công phu, có giá trị nghệ thuật cao.

Án ngữ ngay phía dưới cổng chính là pho tượng xích thố. Ngựa đúc bằng bê tông cốt thép, dài khoảng 3m, cao 2m. Trên lưng ngựa có gắn yên, chạm khắc văn thư, cổ đeo yếm trong tư thế phóng ngang qua chùa.  Tượng ngựa cùng thanh long đao dựng đứng kế bên do một nghệ nhân ở tận Thừa Thiên Huế chế tác từ cuối năm 1930.

Chùa có kiến trúc hình chữ “Nhất” chỉ gồm một dãy nhà, được xây dựng theo phong cách kiến trúc chùa chiền Huế. Được biết trước đây, phần lớn kết cấu của ngôi chánh điện đều bằng gỗ, sau này khi trùng tu thì được xây lại toàn bộ bằng bê tông cốt thép, lớp cửa gỗ của chánh điện cũng được làm lại mới hoàn toàn.

Trong chánh điện có bàn thờ chính thờ Quan Thánh Đế Quân, ngoài ra còn thờ phụng một số vị thần khác như: các thần Phước, Lộc, Thọ, Đức Thánh Trần Hưng Đạo, Thần Hoàng bổn xứ,…

Sau khi khấn vái, tham quan chùa xong, khách đến chùa có thể ghi tên dâng hương cúng theo tháng, cúng sao, cầu siêu và có thể dùng tiệc chay tại sân chùa vào các ngày vía Ông. Một điều quan trọng, trước khi ra về khách viếng chùa đừng quên chui mình qua tượng xích thố để cầu mong sức khỏe, học hành giỏi gian, diệt trừ mọi xui rủi…

Hàng năm, tại chùa đều có tổ chức lễ vía Quan Thánh Đế Quân. Nếu như trước đây chỉ có ngày vía Quan Thánh Đế Quân quy y nhà Phật (23/6 âm lịch) là cúng chay. Nhưng hiện nay, kể cả ngày vía sanh (13 tháng giêng âm lịch) và ngày vía tử (13/5), đều tổ chức cúng chay tại chùa.

Khách hành hương đi chùa Bà thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương trong dịp lễ hội Rằm tháng giêng đừng nên bỏ qua việc viếng cảnh chùa Ông. Một ngôi chùa trang nghiêm, cổ kính với khung cảnh thanh bình nằm giữa lòng phố chợ nhộn nhịp.

--- TTXTDL (tổng hợp) ---