Bình Dương là nơi nổi tiếng với nhiều ngôi đình cổ vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Đình Tương Hiệp cũng là một trong số đó. Đình Tương Hiệp hiện nay nằm ở đường Bùi Ngọc Thu, phường Hiệp An, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Đình Tương Hiệp có khuôn viên rộng rãi, cây cối xanh mát quanh năm. 

Đình Tương Hiệp được xây dựng khoảng năm 1883, lúc ban đầu đình có quy mô nhỏ, kiến trúc đơn giản, sau nhiều lần trùng tu, sửa chữa đến những năm 1940 công việc xây dựng cơ bản hoàn thành và ngôi đình có kiến trúc như ngày hôm nay. Đình Tương Hiệp được vua Khải Định ban sắc phong năm 1924. Ở Đình Tương Hiệp, ngoài việc thờ tự chính là Thần Thành hoàng bổn cảnh, còn thờ một vị nhân thần vì kính ngũ tài năng và đức độ của ông, đó là cụ Phan Thanh Giản - Vị Tiến sĩ đầu tiên và có nhiều công lao đóng góp cho vùng đất Nam Bộ.

Với lịch sử hình thành và phát triển hơn 100 năm, đình vẫn được gìn giữ khá nguyên vẹn, bảo tồn tốt nét đẹp cổ xưa của đình làng Nam Bộ. Đình mang một vẻ đẹp cổ kính, nằm trên một gò đất cao, mặt quay về hướng Đông Nam. Về tổng quan ngôi đình được kết cấu bằng gỗ, tường được xây dựng bằng gạch, vôi vữa có lối kiến trúc hình chữ Tam theo lối “trùng thềm điệp ốc” (dân gian gọi là đình ba nóc) theo kiểu xuyên trính, kiến trúc 3 gian 2 chái. Mái đình lợp ngói vảy cá. Trên nóc mái được trang trí hình lưỡng long chầu hồ lô, ở các góc mái trang trí hình cá hóa rồng, hai bên trên mái trước chánh điện được bố trí lầu chuông và lầu trống – Kiểu kiến trúc của kinh thành Huế. Chánh điện chia làm 3 phần: tiền điện, trung điện và hậu điện được phân biệt bởi 3 nóc mái, tường xây gạch, vôi vữa, trên diềm tường được trang trí bởi các tiểu tượng, chạy chỉ, nền lát gạch tàu. Bên cạnh đó, đình còn lưu giữ hệ thống hoành phi, liễn đối trang trí với những thông điệp các bậc tiền nhân muốn gửi gắm, truyền dạy cho thế hệ sau.

Đình Tương Hiệp là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Các mảng đề tài trang trí trong đình rất phong phú và đa dạng, tạo cho không gian nơi thờ tự vừa mang nét cổ kính, trang nghiêm nhưng cũng không kém phần lộng lẫy. Nghệ thuật trang trí bằng tranh vẽ sắc sảo, tinh tế và sinh động thể hiện qua những bức vẽ trên tường, các ban thờ; những họa tiết trang trí mang những đề tài gần gũi với thiên nhiên, với cuộc sống hàng ngày của người dân. Lễ hội Kỳ Yên của đình được tổ chức vào ngày 16 tháng 2 (âm lịch) hàng năm.

Với những giá trị về lịch sử văn hóa còn lưu giữ, đình Tương Hiệp được Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh theo quyết định số 2068/QĐ-UBND, ngày 15 tháng 8 năm 2023.

TTXTDL - Huỳnh Trần Huy