Đình thần Dĩ An

Cũng giống như bao ngôi đình của làng Việt khác, đình Dĩ An (hay đình thần Dĩ An) là nơi thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh của làng Dĩ An trước đây (nay là phường Dĩ An). Với những giá trị về mặt văn hóa, lịch sử mà ngôi đình còn lưu giữ, đình Dĩ An đã được công nhận là di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh.

Đình Dĩ An tọa lạc tại khu phố Nhị Đồng 1, phường Dĩ An, Thị xã Dĩ An. Nếu có dịp đến thăm đình thần Dĩ An, chúng ta như được ôn lại những nét đẹp xưa của đình làng Việt Nam nói chung và đình làng Nam bộ nói riêng. Cổng đình được xây theo kiểu cổng tam quan (một cửa chính và hai cửa phụ), mái bậc thang, mặt trong và mặt ngoài cổng được trang trí bởi nhiều đề tài hoa văn phong phú cùng những câu đối chữ Hán ở cột cổng đình... tạo cho chúng ta một cảm giác bình yên với những nét xưa giữa khung cảnh hiện đại. Bước qua khỏi cổng tam quan là một khuôn viên rộng lớn, với những cây cổ thụ quý hiếm có tuổi thọ trên trăm tuổi, như: sao, giá tỵ, gõ mật, cám, dầu... Trong khuôn viên đình còn có: miếu bà Ngũ Hành, đền Ngọc Hoàng, Sơn Quân, đền Mẫu, hữu Bạch Hổ, Thần Nông và bia mộ liệt sĩ... ẩn mình dưới những tán lá xanh tươi như tạo thêm vẻ yên tĩnh và linh thiêng cho đình. Phần thờ tự chính (đình thần) là một dãy nhà được thiết kế theo kiểu hình chữ nhật, gồm: võ ca, chánh điện, nhà khách và nhà túc... 

Theo lời kể của các vị cao niên, đình Dĩ An được xây dựng vào khoảng thập niên 80 thế kỷ XIX. Lúc mới xây dựng, đình được gọi là cổ miếu. Theo các tài liệu ghi lại, vùng đất Dĩ An ngày nay, xưa kia vốn là những cánh rừng nguyên sinh rậm rạp, dân cư thưa thớt. Trong quá trình khai phá thiên nhiên, người dân nơi đây đã dựng lên một cái chòi lợp bằng lá cây để làm nơi thờ tự và cầu mong thần linh phù hộ cho người dân trong làng được bình an, mạnh khỏe. Người dân gọi chòi lá này là miếu thờ (hay cổ miếu).

Đến nay, đình đã được trùng tu, sửa chữa nhiều lần. Khoảng năm 1838, khi người dân đã đến đây sinh sống đông hơn, để có nơi tổ chức các sinh hoạt văn hóa liên quan đến đời sống tinh thần, mọi người cùng nhau góp công, góp của xây dựng lại ngôi miếu. Từ đó, tên gọi đình cũng ra đời thay thế cho tên gọi miếu bấy lâu. Vào năm 1852, vua Tự Đức ban sắc phong cho vị thành hoàng thờ tự nơi đây là thần “Bảo An Chánh Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng” để ghi nhớ công lao giúp nước, cứu dân của vị thần này. Cũng từ đó, đình được gọi là đình thần Dĩ An (hay đình Dĩ An). 

Trong thời buổi kinh tế thị trường hôm nay, đình Dĩ An là nơi để người dân gần xa tìm về với những nét văn hóa truyền thống, là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân. Đầu năm 2011, đình đã được UBND tỉnh xếp hạng công nhận là di tích Lịch sử - Văn hóa. Đây không chỉ là vinh dự mà còn là niềm vui lớn đối với người dân phường Dĩ An hôm nay.