Thủ Dầu Một bên cạnh là một thành phố năng động, có kinh tế phát triển, đóng vai trò là tỉnh lỵ của tỉnh Bình Dương thì Thủ Dầu Một còn là một vùng đất rất giàu giá trị lịch sử, văn hóa. Đây là một tiềm năng lớn, cơ hội lớn cho ngành du lịch của Thủ Dầu Một nói riêng và tỉnh Bình Dương nói chung tiếp tục phát huy và phát triển. Trong đó, một khía cạnh không thể không nhắc đến khi nói về du lịch Thủ Dầu Một là những di sản quý giá ở cả hai mặt là vật thể và phi vật thể. Dưới đây là gợi ý hành trình 1 ngày khám phá các điểm đến tìm hiểu một số di sản ở Thủ Dầu Một :

+ Nhà cổ Trần Văn Hổ (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Nhà cổ Trần Văn Hổ là một địa điểm tham quan du lịch nổi tiếng của thành phố Thủ Dầu Một. Ngôi nhà tọa lạc ở số 18 đường Bạch Đằng, phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương. Chủ nhân ngôi nhà là Trần Văn Hổ (Tự Đẩu) – nguyên là Đốc Phủ Sứ thời thuộc Pháp. Ngôi nhà được thân sinh ông Đẩu là cụ Trần Văn Lân (tương truyền cụ Lân giỏi chữ nho và tinh thông khoa địa lý) xây dựng năm Canh Dần (1890) nhằm niên hiệu Thành Thái thứ 02 cách ngày nay đã hơn 130 năm và đã được công nhận là di tích Quốc gia ngày 29/4/1993, tổng diện tích còn lại là 1.296m². Điều ấn tượng du khách đầu tiên khi tham quan nhà cổ ông Trần Văn Hổ đó chính là vẻ đẹp cổ kính, trang nghiêm. Ngôi nhà này được xây dựng từ các loại gỗ quý hiếm thể hiện cho sự quyền thế của giới nhà giàu ngày xưa. Tại đây quý khách sẽ được chiêm ngưỡng nét cổ kính của ngôi nhà đã hàng trăm năm tuổi qua những hiện vật, chiêm ngưỡng những hình tượng trang trí được chạm khắc một cách tinh xảo và hài hòa trong nhà. Bên cạnh đó, người quản lý nhà hiện tại cũng sẵn sàng chia sẻ thêm những câu chuyện và thông tin về ngôi nhà để du khách hiểu rõ hơn. 

+ Làng sơn mài Tương Bình Hiệp (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Ở Bình Dương có nhiều làng làm sơn mài, nhưng làng sơn mài Tương Bình Hiệp là nổi tiếng và có quy mô lớn nhất. Làng sơn mài Tương Bình Hiệp ở Thủ Dầu Một được xem là cái nôi của ngành sơn mài tại khu vực Đông Nam Bộ. Tại đây, quý khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những bức sơn mài qua đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân. Tranh sơn mài ở Tương Bình Hiệp được đánh giá cao với chất lượng tốt, nét vẽ tinh xảo và có đường nét tinh tế trong từng chi tiết. Đặc biệt, tranh sơn mài ở Tương Bình Hiệp được đánh giá là có khả năng chịu tác động của môi trường rất tốt, không bị biến dạng hay bong tróc trong quá trình sử dụng. Nghề sơn mài Tương Bình Hiệp được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia năm 2016.

+ Lò lu Đại Hưng (thời gian tham quan khoảng 30 phút)

Lò lu Đại Hưng là một trong những lò lu còn khá nguyên vẹn, đã hình thành, tồn tại và phát triển qua hàng trăm năm trên vùng đất Bình Dương. Lò lu hiện nay thuộc phường Tương Bình Hiệp và vẫn hoạt động cho ra các sản phẩm phục vụ đời sống sinh hoạt. Lò lu Đại Hưng được Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương xếp hạng là Di tích cấp tỉnh theo Quyết định số 4815/QĐ-UBND ngày 30/10/2006. Đến với lò lu Đại Hưng chúng ta được tham quan các công đoạn làm lu, khạp: ngâm đất sét (nguyên liệu) - nghiền đất - nén đất tạo độ dẽo, mịn - cắt đất thành thớ - tạo hình - phơi sương gốm - trang trí hoa văn - tráng men - phơi gốm đã tráng men - nung - thành phẩm. 

+ Đình Tân An (thời gian tham quan khoảng 45 phút)

Đình Tân An hay còn có tên là đình Bến Thế, tọa lạc phường Tân An, thành phố Thủ Dầu Một. Đình được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh được xếp hạng ngày 02/06/2004. Ngày 26/4/2014, Đình Tân An được Bộ Văn hóa Thể thao và Di lịch công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia theo Quyết định số 1261/QĐ-BVHTTDL. Vào năm 1869, vua Tự Đức ban sắc phong cho đình Tân An nhằm công nhận ngôi đình và phong tước hiệu cho thần Thành Hoàng để nhân dân biết mà thờ tự. Sắc phong luôn được cất giữ tại Nhà thờ dòng họ Nguyễn (hiện là nhà ông Nguyễn Tri Quan). Theo sắc phong vua Tự Đức ban thì vị thần được thờ chính trong đình là Tiền quân cơ Nguyễn Văn Thành, một vị quan triều đình nhà Nguyễn, đại thần của vua Gia Long. Đến với đình, du khách sẽ được chiêm ngưỡng kiến trúc của đình, các bức hoành phi, câu đối, tận hưởng không khí mát mẻ, thanh tịnh dưới những tán cây.

TTXTDL - Huỳnh Trần Huy