Thủ Dầu Một bên cạnh là một thành phố năng động, có kinh tế phát triển, đóng vai trò là tỉnh lỵ của tỉnh Bình Dương thì Thủ Dầu Một còn là một vùng đất rất giàu giá trị lịch sử, văn hóa. Đây là một tiềm năng lớn, cơ hội lớn cho ngành du lịch của Thủ Dầu Một nói riêng và tỉnh Bình Dương nói chung tiếp tục phát huy và phát triển. Trong đó, một khía cạnh không thể không nhắc đến khi nói về du lịch Thủ Dầu Một là những di tích lịch sử, văn hóa trong đó có những di tích đã được công nhận là Di tích cấp Quốc gia. Dưới đây là gợi ý hành trình 1 ngày khám phá các điểm đến tìm hiểu lịch sử, di tích lịch sử nổi bật ở Thủ Dầu Một :

+ Bảo tàng tỉnh Bình Dương (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Bảo tàng là nơi lý tưởng để du khách tham quan, tìm hiểu về địa lý, lịch sử, văn hóa của vùng đất Bình Dương. Bảo tàng tỉnh Bình Dương là bảo tàng khảo cứu địa phương trưng bày về lịch sử tự nhiên và xã hội của tỉnh Bình Dương từ khi xuất hiện những chứng tích đầu tiên của nền văn hóa cổ cho đến ngày nay. Nội dung trưng bày của Bảo tàng được cấu trúc thành 8 chuyên đề. Bảo tàng tỉnh Bình Dương đã sưu tầm, lưu giữ và trưng bày với số lượng hiện vật lên đến trên 22.000 hiện vật gồm nhiều loại rất độc đáo và có giá trị quý hiếm, trong đó phải kể đến 3 hiện vật đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia. Đó là tượng động vật Dốc Chùa, Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh, Bộ dụng cụ dệt gỗ Phú Chánh. Bảo tàng đã trở thành một địa điểm du lịch hấp dẫn cho người dân và du khách khi đến với Bình Dương.

+ Nhà tù Phú Lợi (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Nhà tù Phú Lợi là một trong những nhà tù lớn của Mỹ - Diệm ở miền Nam được dựng lên năm 1957 để giam cầm và tra tấn các chiến sĩ cách mạng và những người yêu nước lúc bấy giờ, và tồn tại suốt tám năm (1957-1964). Nhưng với tinh thần kiên cường bất khuất, các tù nhân Phú Lợi đã đoàn kết anh dũng đấu tranh thắng lợi. Với giá trị lịch sử to lớn và ý nghĩa chính trị quan trọng của khu di tích nhà tù Phú Lợi. Ngày 10/7/1980, nhà tù này được Nhà nước công nhận và xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 1995, di tích đã được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh chủ trương đầu tư công trình biên soạn lược sử và trùng tu, tôn tạo khu di tích vào đúng dịp kỷ niệm 37 năm ngày đoàn kết, bất khuất đấu tranh chống vụ đầu độc tù nhân Phú Lợi. Một bức tượng bằng đồng cao 3,5m của cố tác giả điêu khắc Diệp Minh Châu, thể hiện sự đau thương trong ngày xảy ra vụ đầu độc, tái diễn lại lịch sử nêu cao tinh thần đấu tranh bất khuất của tù nhân Phú Lợi năm xưa. Quý khách sẽ được xem những hiện vật, hình ảnh lịch sử về một thời khắc nghiệt của nhà tù khi xưa. 

+ Chùa Hội Khánh (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Chùa Hội Khánh là một công trình tôn giáo lâu đời, tiêu biểu của các ngôi chùa cổ ở tỉnh Bình Dương. Giữa thế kỷ XVII,trên bước đường dân du truyền bá Phật pháp, thiền sư Đại Ngạn Từ Tấn thuộc thế hệ thứ 3 của dòng lâm tế đã đến vùng đất Thủ Dầu Một và lập ra một cái Thảo am nhỏ để tu hành đạo pháp. Sau đó xây dựng thành chùa Hội Khánh. Năm 1861, Pháp chiếm Thủ Dầu Một, và thiêu rụi hoàn toàn chùa Hội Khánh. Năm 1868 hòa thượng Toàn Tánh Chánh Đắc xây dựng lại ngôi chùa hiện hữu. Nét nổi bật của ngôi cổ tự này là giá trị phong phú về mặt lịch sử, văn hoá, nghệ thuật kiến trúc, và đặc biệt phần lớn những di vật, cổ vật hàng mấy trăm năm trước vẫn được bảo tồn lưu giữ cho đến ngày nay. Chùa được công nhận là Di tích Lịch sử, Văn hóa, Nghệ thuật cấp Quốc gia vào năm 1993. Chùa giữ kỷ lục về tượng Phật nhập niết bàn nằm trên mái dài nhất châu Á Với kích thước dài 52 m, cao 12 m. Đến với nơi đây, du khách sẽ được chiêm ngưỡng nét kiến trúc còn khá nguyên vẹn, tận hưởng không khí trong lành và bóng mát của những cây dầu cổ trong khuôn viên chùa, tận hưởng sự yên bình, thanh tịnh và thư thái trong tâm hồn.

+ Nhà truyền thống Thủ Dầu Một (thời gian tham quan khoảng 60 phút)

Ngày xưa, công trình này có tên là Nhà việc Phú Cường. Công trình đã được phục dựng lại nhằm giới thiệu quá trình hình thành và phát triển của thành phố. Bên trong là không gian trưng bày giới thiệu về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội và nhân văn, truyền thống đấu tranh cách mạng của nhân dân Thủ Dầu Một từ chống Pháp đến chống Mỹ, quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những nghề thủ công truyền thống hình thành và phát triển trên đất Thủ Dầu Một; qua đó tuyên truyền, giáo dục các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ tinh thần yêu quê hương đất nước, yêu dân tộc, biết ơn các thế hệ tiền nhân đã có công xây dựng, bảo vệ, phát triển quê hương. Khi tham quan nơi đây, du khách sẽ được xem và biết nhiều hơn về Thủ Dầu Một qua những hình ảnh, tư liệu quý giá. 

TTXTDL - Huỳnh Trần Huy